Özneliklerarası bir "Üçüncü" alan

Yazı: Jessica Benjamin - Beyond doer and done to: Recognition, intersubjectivity and the Third

Çeviri: Dilek Akbaş

''Diğer kişiyi içsel bir şekilde "benzer bir özne" olarak tanıdığımız, "başka bir zihin" olarak deneyimleyebildiğimiz konuma "Üçüncü" diyorum. Üçüncü, farklılık ve benzerlik arasındaki tanıma gerilimini taşıyarak oluşturulan bir pozisyona işaret eder. Bu pozisyonda, diğerini ayrı ancak eşit bir inisiyatif ve bilinç merkezi olarak kabul ederiz, yine de duyguların ve niyetlerin paylaşılabileceği bir konumda buluruz. Paylaşım, sözel olmayan etkileşimlerde başlar: niyetlerin uyum içinde oluşturulması veya duygusal uyum; eşit olmayan ortaklar arasında bile bir derece simetri veya benzerlik hissi. Ancak kaçınılmaz uyumsuzluklarla karşılaştığımızda, bu türden bir uyum paradoksal bir şekilde, uyumsuzluğu ve geriye doğru olan kaçınılmaz etkileşim değişimlerini hoş görerek sürdürülebilir.

Bu temel tanıma pozisyonunun çöküşü yaygın bir olgudur. Benzerlik ve farklılık, uyum ve uyumsuzluk gibi iki taraf, Üçüncü'nün çapraz kirişi tarafından desteklenemez. Bu çöküş, ikilik içine çöküş anlamına gelir ve oluşan ilişkisel dinamikte bir kişi, nesne veya nesneleştirci, duyarsız veya yaralayıcı olabilir ya da diğerinin öznel kimliğini silme tehdidi oluşturabilir veya kendi öznelliğinin silinmesine sebep olabilir. Bu bölünmeye dayalı ilişki biçimi, suçlayan ve suçlanan, güçsüz ve zorlayıcı, hatta mağdur ve fail gibi birçok farklı durumda ortaya çıkabilmektedir.

Tanımanın ikinci anlamı, psişik pozisyonla ilgili değil, ifade edici davranışla, dinamik süreçle, eylemde duyarlılıkla ilgilidir. Tanıma eylemleri, benim görüldüğümü, bilindiğimi, niyetlerimin anlaşıldığını, üzerinizde etkim olduğunu ve bu durumun aynı zamanda sizin için önemli olduğunu doğrular; ve karşılıklı olarak, sizi gördüğümü ve tanıdığımı, niyetlerinizi anladığımı, eylemlerinizin beni etkilediğini ve sizin benim için önemli olduğunuzu ifade eder. Ayrıca, birbirimizle duygularımızı paylaşır; birbirimize bildiklerimizi yansıtırız, bu nedenle ortak bir farkındalığımız olur. İşte tanıma budur.

İki kişi arasındaki bağlantının temel yapı taşı ve bağlantı kurmanın temel şekli olarak, tanıma, bilinçli veya bilinçsiz olarak her zaman devam eder. Nefes alıp vermek gibi, oksijen kaynağı azalana kadar fark etmeyi durdurabiliriz ama ardından bir çıkış yolu aramaya ya da bilincimizi kaybetmeye başlarız. Psikolojik olarak bu çıkış yolu, değişmedir. Elbette, tanıma tam olarak bu şekilde fark etmek (veya etmemek) ile ilgilidir: Diğerinin benim yaptıklarıma verdiği yanıt, "onların bende nasıl hissettirdiği," benim "onları nasıl hissettirdiğim," ve onların "bana bir şey mi yaptığı" yoksa "benimle bir şey mi yaptığı" gibi konularda hassas ve duyarlı olmak.''

Jessica Benjamin, Long Island'da büyümüş bir arkadaşından duyduğu bir fıkra üzerinden özneliklerarasıarası bir ilişkiyi tasvir eder: Yaz ortasında, mehtaplı bir gecede at nalı yengeçleri sahile çıkmış; kabuklarını takırdata takırdata çiftleşiyorlarmış. Sonra hepsi birer sigara yakıp birbirine sormuş: ''Benim için çok güzeldi. Ya senin için?''

''Elbette burada komik olan, özneliklerarasılığının yengeçlere atfedilmesi: Birbirimizin hazzıyla meşgul olmak; benim deneyimimle seninki arasındaki kaçınılmaz farka saygı göstermek.''

"Testről és lélekről" (Beden ve Ruh) filminde, mezbahada çalışan Endre ve Mária birbirlerinden çok farklı görünürken, aralarında bir benzerlik olduğu tesadüfi bir şekilde ortaya çıkar. Bu benzerlik üzerinden iki karakter birbirine yavaş yavaş yaklaşır ve bir ilişki kurmaya başlar. Böylelikle, ikili arasında giderek derinleşen bir bağlantı oluşur. Üçüncü, her iki öznenin arasındaki derin bağlantı aracılığıyla gelişen bir öznelerarası alandır. Bu alan, hem her iki özneden bireysel olarak bir şeyler içerirken hem de her ikisinin ortak deneyiminden, etkileşiminden bir şeyler içerir. Bu alanda ortaya çıkanlar, biraz birine biraz diğerine biraz da aralarındaki ilişkiye dairdir.